چهارمین هفته سال تحصیلی جدید در مراکز آموزش عالی کشور از جمله دانشگاه تهران آغاز شده است اما هنوز تعدادی از پذیرفته‌شدگان استعداد درخشان مقطع دکترا نتوانسته‌اند در دانشگاه تهران ثبت‌نام کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس، هر ساله دانشگاه‌ها با مصوبه وزارت علوم، تسهیلاتی برای ادامه تحصیل بدون آزمون برای برخی از دانشجویان برتر خود تحت عنوان «سهمیه استعداد درخشان» در مقاطع مختلف تحصیلی قرار می‌دهند. امسال نیز در اردیبهشت‌ماه دانشگاه تهران فراخوانی در این زمینه داد و داوطلبان مختلفی که دارای شرایط اولیه شرکت در این سهمیه بودند بعد از بررسی پرونده‌هایشان توسط بخش تحصیلات تکمیلی در دانشکده‌های مختلف ثبت‌نام کردند.
سپس در ماه خرداد هر گروه علمی در دانشکده‌های مختلف با تشکیل هیئت علمی خود که بعضا شامل ۱۰ تا ۱۵ استاد مختلف می‌شد به صورت کتبی یا شفاهی مصاحبه‌های علمی با داوطلبان برگزار کردند و در مرحله بعد نیز هیئت علمی، داوطلبان را براساس رزومه‌ها و سوابق علمی و پژوهشی هر داوطلب بر اساس آئین‌نامه امتیازبندی کرد تا سرانجام اسامی افراد برگزیده در رقابتی سخت و فشرده با دیگر داوطلبان اعلام شود.
این روند در اواخر خردادماه به وقوع پیوست و در اوایل تیرماه نیز اسامی پذیرفته شدگان از سوی دانشکده‌های مختلف اعلام و به اداره آموزش کل دانشگاه ارسال شد تا آنها نیز پس از بررسی کلی شرایط داوطلبان زمینه انتشار رسمی اسامی پذیرفته‌شدگان را فراهم سازند.
تا این بخش، همه چیز روال عادی خود را سپری می‌کرد اما در آخرین روزهای تابستان پس از آنکه ابتدا اداره آموزش کل اسامی پذیرفته‌شدگان را تائید و اعلام کرد خبر دیگری دانشجویان پذیرفته‌شده را در شوک فرو برد و آن اینکه همین اداره یک روز بعد خبر داد که قبولی بسیاری از قبول شدگان به دلیل مغایرت با یکی از بندهای آئین‌نامه جدید (اردیبهشت ماه) وزارت علوم، لغو شده است.
براساس این گزارش، بند آئین‌نامه جدید تاکید بر این داشت که سهمیه استعداد درخشان به دانشجویانی تعلق می‌گیرد که دوران تحصیل دوره ارشد خود را تنها در ۴ ترم سپری کرده باشند و لذا کسانی که در ۵ و یا ۶ ترم این دوره را پشت سر نهاده باشند مشمول نیستند.
نکته جالب توجه آن بود که در آئین‌نامه جدید سوابق پژوهشی داوطلبان به حاشیه رانده شده و اصل، تنها زود تمام کردن دوران تحصیل بود.
به عبارتی دیگر طبق این آئین‌نامه داوطلبی که حتی فاقد یک مقاله علمی ـ پژوهشی نیز بود تنها به صرف اینکه در ۴ ترم دوران تحصیلش را تمام کرده است می‌توانست در مصاحبه شرکت کند ولی داوطلبی که دارای سوابق علمی درخشان از جمله داشتن تالیف کتاب، مقالات علمی ـ پژوهشی و ترویجی، سخنرانی‌های علمی در داخل و خارج و یا حتی ثبت اختراعات هست اگر در ۵ یا ۶ ترم دوره کارشناسی ارشد خود را سپری کرده باشد، از سوی دانشگاه یک فرد نخبه و استعدادی درخشان به حساب نمی‌آید!
اعتراف وزارت علوم به اشتباهات و اشکالات که به نظر می‌رسید به دلیل فقدان کار کارشناسی و علمی لازم بر روی آئین‌نامه استعداد درخشان در وزارت علوم رخ داده بود با اعتراض گسترده دانشجویان و اساتید و گروه‌های مختلف علمی در دانشگاه‌های مختلف روبرو شد به نحوی که افزایش این اعتراضات سرانجام منجر به عقب نشینی وزارتخانه و اذعان به وجود برخی اشتباهات و اشکالات در آئین‌نامه اردیبهشت ماه شد.
به همین دلیل در ششم مردادماه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با صدور بخشنامه‌ای رسمی از دانشگاه‌ها خواست تا امسال با دستی بازتر و بر اساس معیارهای پیشین داوطلبان سهمیه استعداد درخشان را مورد پذیرش قرار دهند. این امر هم از سوی بیشتر دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه صنعتی شریف، تربیت مدرس، علامه طباطبایی و اصفهان اجرا شد.
دانشگاه‌های مختلف تصحیح آئین‌نامه را پذیرفته و بر این اساس عمل کردند ولی دانشگاه تهران در وهله اول پذیرفته شدگان را به دلیل مغایرت آنان با بند افزایش سنوات تحصیل (آئین‌نامه اردیبهشت ماه وزارت علوم) رد کرده بود پس از دریافت و رؤیت بخشنامه جدید وزارت علوم نیز بر رد این داوطلبان تأکید کرد.
در این زمان مدیران ارشد دانشگاه اعلام کردند که سیاست جدید دانشگاه تاکید بر ۴ ترمه تمام کردن دوران ارشد است و لذا نمی‌توانند به افرادی که در ترم‌های ۵ و یا ۶ از پایان نامه خود دفاع کرده‌اند سهمیه استعداد درخشان بدهند. آنها سپس به مصوبه‌ای داخلی که در ۵ مردادماه امسال از سوی هیئت رئیسه دانشگاه تصویب شده بود استناد کردند که بر این اساس تنها داوطلبانی که ۴ ترمه تحصیل خود را به پایان رسانیده‌اند می‌توانند از این سهمیه استفاده کنند.
پیگیری‌های متعدد دانشجویان پذیرفته شده که بالغ بر ۴۰ نفر هستند نیز نتوانست مدیران و رئیس دانشگاه را قانع کند و مجوز ورود آنها به دوره دکتری را صادر کند.
* اشکالات حقوقی مصوبه دانشگاه تهران
یکی از مهم‌ترین اشکالات حقوقی مصوبه ۵ مردادماه دانشگاه تهران عطف به ماسبق شدن آن است.
طبق قوانین کشور و از جمله قانون اساسی هیچ قانون و آئین نامه حقوقی نمی‌تواند عطف به ماسبق شود اما در این مورد اشتباهی سهوی یا بسیار قابل تأمل از سوی هیئت رئیسه دانشگاه رخ داده است زیرا مصوبه مذکور نه تنها ۴ ماه بعد از ثبت نام و ۲ ماه بعد از آزمون و اعلام قبولی اولیه افراد تصویب شده است بلکه به هیچ عنوان شامل دانشجویانی که ورودی سال‌های پیش از مهر ۱۳۹۲ هستند نمی‌شود و در حقیقت این مصوبه از منظر قانونی تنها شامل دانشجویانی می‌شود که از سال تحصیلی جدید وارد دانشگاه می‌شوند.
اشکال دوم وارده به این مصوبه، کنار نهادن فلسفه اصلی استعداد درخشان در دانشگاه اصلی و مادر یعنی دانشگاه تهران است. بر اساس این فلسفه این سهمیه باید در اختیار زبده‌ترین و قوی‌ترین دانشجویان در گروه‌های مختلف علمی قرار گیرد دانشجویانی که دارای مقالات متعدد علمی ـ پژوهشی، کتاب‌های تالیفی، شرکت در سمینارهای بین المللی و داخلی، ثبت اختراعات و اکتشافات، و … باشند که مرجع تشخیص نیز با اطمینان تنها گروه‌ها و هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها هستند. اما بر اساس مصوبه جدید این سهمیه تنها به افرادی تعلق می‌گیرد که در مدت زمان کمتری دوران تحصیل خود را به پایان رسانده‌اند مدت زمانی که حتی بعضا نمی‌توان یک پایان‌نامه منسجم و قوی هم نوشت چه برسد به نوشتن مقالات و تالیف کتب علمی و پژوهشی. امری که خود مورد تأکید گروه‌ها و اعضای هیئت دانشگاه‌ها است.
همچنین باید گفت بسیاری از این افراد می‌توانستند در دانشگاه‌های دیگر پذیرفته شوند اما با توجه به اعلام قبولی‌شان از سوی هیئت علمی و دانشکده‌های مختلف از شرکت در مصاحبه‌های دیگر دانشگاه‌ها خودداری کردند.
حتی برخی از آنان از طریق کنکور نیز قبول شده بودند که بعد از مراجعه به اداره آموزش کل دانشگاه تهران به آنان اعلام شد شما مهرماه در دانشگاه تهران خواهید بود و لذا بروید قبولی‌تان در دانشگاه‌های دیگر را لغو کنید که آنان نیز این کار را کردند اما در ۳۰ شهریورماه هم آنجا را از دست رفته دیدند و هم ورود به دانشگاه تهران را ممنوع!
برخی از این داوطلبان نیز بورسهای داخل و خارج از وزارت علوم داشتند که به دلیل آنکه دانشگاه تهران در اولویت‌شان بود آنها را لغو کردند.
نکته قابل توجه دیگر این است که ۶ ترمه شدن تحصیل در دوران تحصیل هیچ یک از داوطلبان مذکور یک مسئله خلاف آئین نامه نبوده است و بسیاری از آنان مدعی هستند چنانچه این آئین‌نامه در دوران تحصیل‌شان تصویب و سپس اعلام شده بود آنها به راحتی می‌توانستند در ۴ ترم دفاع کرده و سپس به ادامه تحصیل بپردازند. اما تا سال قبل پذیرش استعداد درخشان بر این اساس بوده است که داوطلب باید یک مقاله چاپ شده علمی پژوهشی و یک مقاله پذیرش شده از مجلات علمی با معدلی بالاتر از ۱۷ داشته و همچنین از دوره فارغ التحصیلی‌اش از دوره ارشد بیشتر از ۲ سال سپری نشده باشد. در چنین شرایطی با توجه به ترافیک بسیار بالا در مجلات علمی پژوهشی و تعداد معدود آنها، عملاًهیچ داوطلبی توانایی انتشار یک مقاله پژوهشی در کمتر از سه سال را نداشت. (به طور مثال اینک فرآیند عادی ارسال، بررسی، پذیرش و سپس چاپ مقاله علمی پژوهشی در مجله سیاست دانشگاه تهران حداقل ۳۶ تا حداکثر ۶۰ ماه طول می‌کشد.) لذا بر اساس قوانین پیشین عملا داوطلب دوران تحصیلش طولانی‌تر می‌شد و اگر داوطلب پسر بود مسئله سربازی هم پیش می‌آمد لذا وی مجبور می‌شد در ۶ ترم از پایان‌نامه‌اش دفاع کند تا شاید مقاله علمی‌اش در پایان سال سوم منتشر می‌ِشد و مجوز ورود به سهمیه استعداد درخشان را پیدا می‌کرد.
همچنین در بین ۴۰ داوطلب معترض دانشگاه تهران افرادی حضور دارند که دوران تحصیل دوره ارشد آنها به دلایلی کاملاً روشن و قانونی طولانی شده است.
به طور مثال یکی از دانشجویان بیوشیمی در دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد خود را بر روی یک مدل آزمایشگاهی خاص و کاملا جدید در ایران کار می‌کرد اما مواد آزمایشی وی جزء مواد تحریمی قرار گرفتند و وارد کشور نشدند و خود وی به زحمت بسیار و با هزینه شخصی و از راه‌های دشوار موفق شد با چندین ماه تاخیر ماده مذکور را به دست آورد تا آزمایشات خود را بر روی آن تکمیل کند، آزمایشات علمی قابل توجهی که منجر به نگارش دو مقاله ISI به زبان انگلیسی در مجلات معتبر بین المللی نیز شده است.
اما در حالی که ادعای این دانشجو برای تحت تحریم بودن ماده مذکور و نبودنش در بازار، هم از سوی وزارت خارجه و هم از سوی رئیس دانشکده و مدیر گروه علمی اش به صورت مکتوب تائید شده است اما مسئولان اداره آموزش دانشگاه تهران زیر بار نرفته و بر مصوبه جدید تأکید کردند و این داوطلب را نیز به مانند ۳۹ نفر دیگر رد کردند.
* نامه نمایندگان مجلس به توفیقی
این داوطلبان در نامه‌ای به توفیقی سرپرست وزارت علوم و نمایندگان مجلس نیز مشکل خود را در ۸ بند بیان کردند.
اعتراض این ۴۰ داوطلب تا به اندازه‌ای بوده است که ۲۲ نفر از نمایندگان مجلس نیز در نامه‌ای از توفیقی سرپرست وزارت علوم خواسته‌اند تا به مشکل این استعدادهای درخشان کشور رسیدگی کند.
این نامه نهم مهرماه امسال ارسال شده است.
منبع: خبرگزاری فارس
