آنچه باید در مورد مطالعات امکان سنجی بدانیم.

امکان سنجی چیست ؟

مطالعه امکان سنجی نوع روش تحقیق بویژه در علوم مهندسی و مدیریت صنعتی است که شامل موارد زیر است:

1 · فرایند کنترل و شناخت مسائل·

2 شناسایی اهداف· فرصت ها و تهدید ها

3· شرح موقعیت ها

4 · شناسایی در آمدها

5 · شناسایی هزینه ها

6 · شناسایی سود

7 . در کل تجزیه و تحلیل یک پروژه

 

یک طرح امکان سنجی از چه بخشهایی تشکیل شده است :

بخش اول : آشنایی با طرح و شرکت

بخش دوم : بررسی اقتصادی (مطالعات بازار )،

بخش سوم : مطالعات فنی و برآورد امکانات زیر بنایی طرح،

بخش چهارم : برآورد سرمایه گذاری طرح ،

بخش پنجم : برآورد هزینه های تولید و ارزش فروش سالانه طرح

بخش ششم : پیش بینی مالی و نحوه تامین مالی طرح

بخش هفتم : تعیین شاخص های مالی و اقتصادی طرح

مطالعات امکان سنجي مقدماتي (PFS)، چيست و در چه مواقعي انجام مي شود؟

در مطالعات امكان سنجي مقدماتي (Pre Feasibility Study)، به مشخصات کلي پروژه پرداخته  مي شود و معمولا در زماني که سرمايه گذار با چند گزينه مختلف روبروست انجام مي گردد. در اين مطالعات متناسب با ابعاد پروژه، عمدتا به موارد زير توجه مي شود:

1-   بازنگري، بازبيني و اعلام نظر در مورد مطالعات پيدايش طرح

2-   تعيين و تحليل گزينه هاي فني طرح

a- تعيين و تحليل گزينه هاي محل اجراي طرح

b   - تعيين و تحليل گزينه هاي فناوري طرح

c   - تعيين و تحليل گزينه هاي روش اجراي طرح

d- تعيين و اولويت بندي گزينه هاي فني طرح متشكل از گزينه هاي محل اجراي   طرح،   گزينه هاي فناوري طرح و گزينه هاي روش اجراي طرح

e - تهيه برنامه زماني اجراي مقدماتي براي گزينه هاي فني مختلف طرح

3- تحليل مالي و اقتصادي گزينه هاي فني طرح

a- تعيين ضوابط حاكم بر نحوه اندازه گيري هزينه ها و درآمدهاي طرح

b برآورد هزينه هاي هريك از گزينه هاي فني طرح بر اساس ساختار تفكيك هزينه هاي كمي و غيركمي

c- برآورد درآمدهاي هريك از گزينه هاي فني طرح بر اساس ساختار درآمدهاي كمي و غيركمي

d- تحليل هزينه - درآمد و اولويت بندي اقتصادي گزينه فني طرح

e- تحليل حساسيت هر يك از گزينه ها نسبت به تغييرات قيمت ها، طولاني شدن دوره اجرا، تغييرات قابليت دسترسي و ميزان توليد يا خدمات حاصل از گزينه هاي مختلف، تعيين درجه عدم قطعيت برآوردها و تجديد نظر در اولويت بندي اقتصادي گزينه ها

 

4- تحليل مالي گزينه هاي فني طرح

a- برآورد هزينه ها و درآمدهاي كمي هر يك از گزينه هاي فني بر مبناي قيمت هاي بازار، ضمن در نظر گرفتن ماليات هاي متعلقه

 

b- تحليل حساسيت برآوردها نسبت به تغييرات قيمت ها، طولاني شدن دوره اجرا، تغييرات در قابليت دسترسي، ميزان توليد يا خدمات حاصل از گزينه هاي مختلف و تعيين درجه عدم قطعيت آنها

c- تحليل مالي گزينه هاي فني طرح و اولويت بندي آنها

5- بررسي هاي اجتماعي و ارزيابي آثار و پيامدهاي اجتماعي هر يك از گزينه ها

6- ارزيابي فني – اقتصادي و مالي گزينه هاي مختلف طرح و اولويت بندي آنها

7- تهيه گزارش امكان سنجي مقدماتي طرح

 

مطالعات امکان سنجي نهايي (FS)، چيست ؟

مطالعات امكان سنجي نهايي (Feasibility Study)، پس از مرحله پيدايش طرح و تعریف چارچوب کلی آن از لحاظ مشخصات محصول، ظرفیت تولید و میزان سرمایه گذاری انجام مي شود. اين مطالعات بنا به نياز و درخواست کارفرما، در سطوح مختلفي از جزئيات پروژه مي تواند وارد شود. در اين مطالعات متناسب با ابعاد پروژه، عمدتا به موارد زير توجه مي شود:

1-  تعيين ساختگاه طرح

-aتعيين گزينه هاي ساختگاه طرح در محل انتخابي براي اجراي طرح

-bمقايسه و اولويت بندي گزينه هاي مختلف ساختگاه طرح و تهيه گزارش انتخاب ساختگاه

 

- 2مطالعات مهندسي پايه و طراحي اوليه

-aبازنگري و تكميل اطلاعات و داده هاي اوليه مربوط به شرايط جوي ، زمين شناختي و  آب شناختي ساختگاه، امكانات زيربنايي قابل دسترس براي طرح شامل منابع آب، منابع انرژي، منابع نيروي انساني، b-سيستم هاي حمل و نقل،‌ منابع تامين مواد خام، مواد اوليه و مصالح

- cمطالعات مهندسي پايه و طراحي مواد اوليه و فرآيند

d-جانمايي و آرايش واحدها، سيستم ها و تجهيزات طرح

e-طراحي مهندسي اوليه شامل مهندسي فرآيند، طراحي اوليه سيستم ها و تجهيزات مكانيكي، طراحي اوليه كارهاي لوله كشي، طراحي اوليه كارهاي ساختماني و زيربنايي، طراحي اوليه سيستم ها و تجهيزات برقي، طراحي اوليه سيستم هاي كنترل و ابزار دقيق

f-تهيه فهرست اقلام عمده كليه واحدها، سيستم ها و بخشهاي مختلف طرح شامل فهرست مصالح و مقادير آنها، تجهيزات و ماشين آلات و ابزار آلات مورد استفاده در كار.

 

3-تعيين خط مشي اجرائي طرح

a-تعيين گزينه هاي تفكيك طرح به پرو‍ه هاي مستقل با فصل مشترك هاي مشخص با يكديگر

b-تعيين گزينه هاي تقسيم كار بين مشاوران، سازندگان و پيمانكاران

 

c-اولويت بندي گزينه هاي اجرايي با توجه به قابليت هاي اجرايي قابل دسترس، برنامه زمانبندي طرح و هزينه هاي طرح

 

4-تهيه برنامه زمان بندي طرح به تفكيك پروژه ها براي فعاليت ها و خدمات مهندسي، تداركات، پشتيباني تداركات، كنترل كيفيت، ساخت (شامل عمليات ساخت و نصب)، مالي، تجهيز نيروي انساني براي دوره بهره برداري و راه اندازي

 

5 - برآورد هزينه هاي سرمايه گذاري ارزي و ريالي طرح به تفكيك پروژه ها

 

6-  تهيه و ارائه گزارش مرحله امكان سنجي نهايي.

 

هدف و بی طرفی

مطالعه امکان سنجی، پتانسیل موفقیت یک پروژه را ارزیابی می کند، به همین دلیل بی طرفی یک فاکتور مهم در اعتباری است که از طرف سرمایه گذاران و موسسات وام دهنده داده می شود.به همین دلیل باید این کار را به صورت هدف مند انجام داد و از یک روش بی طرفانه برای فراهم کردن اطلاعاتی که تصمیم ها بر مبنای آن گرفته می شوند استفاده نمود.

 امکان سنج  باید فردی با تجربه باشد تا بتواند به درستی هزینه، زمان ،افراد لازم و تعیین سرحدات را تخمین بزند.

 

پنج فاکتور رایج در مطالعه امکان سنجی

عبارت مخفف تلوس (TELOS) به معنی پنج زمینه در امکان سنجی است که شامل:

فنی (technical)

اقتصادی (economic)

قانونی (legal)

عملیاتی (operational)

زمان بندی (scheduling) می شود.

امکان سنجی تکنولوژی و سیستم

این ارزیابی بر اساس طراحی کلی ملزومات سیستم وبرای تعیین این که شرکت دارای تخصص فنی لازم برای تکمیل پروژه می باشد، انجام می شود. زمانی که یک گزارش امکان سنجی نوشته می شود، موارد زیر باید مد نظر قرار گیرند:

یک توضیح خلاصه از کسب و کار برای ارزیابی فاکتور های محتمل تری که می توانند مطالعه را تحت تاثیر قرار دهند.

 

بخشی از کسب و کار که مورد بررسی قرار می گیرد:

فاکتور انسانی و اقتصادی

راه حل های ممکن برای مسایل

در این سطح، دغدغه ما این است که آیا پروپوزال با در نظر گرفتن یک هزینه معمولی، از نظر فنی و قانونی انجام پذیر است یا خیر.

 

 

امکان سنجی قانونی(legal feasibility)

تعیین می کند که آیا سیستم پیشنهادی با الزامات قانونی تناقضی نداشته باشد، مثلا یک سیستم پردازش داده باید با قوانین حفاظت اطلاعات محلی همخوانی داشته باشد.

 

امکان سنجی عملیاتی(operational feasibility)

امکان سنجی عملیاتی، مقیاسی از این است که یک سیستم پیشنهادی چطور مسایل را حل می کند، از فرصت های شناسایی شده در تعریف اسکوپ بهره می برد و چقدر الزامات شناسایی شده در فاز تحلیل الزامات توسعه سیستم را براورده می کند. ارزیابی امکان سنجی عملیاتی بر میزان مناسب بودن پروژه های توسعه ای پیشنهادی برای محیط کسب وکار موجود و اهداف، با توجه به توسعه زمان بندی،تاریخ تحویل،فرهنگ همکاری و فرآیندهای موجود کسب وکار تمرکز دارد.

 

امکان سنجی اقتصادی(economic feasibility)

هدف بررسی امکان سنجی اقتصادی،تعیین مزایای مثبت اقتصادی برای سازمانی است که سیستم پیشنهادی  برای آن فراهم می شود و شامل اندازه گیری و شناسایی تمام مزایای مورد انتظار می شود.این ارزیابی معمولا دارای یک تحلیل هزینه/سود می شود.

 

امکان سنجی فنی(technical feasibility)

ارزیابی امکان سنجی فنی بر روی به دست آوردن یک درک از منابع فنی موجود در سازمان و امکان استفاده از آن ها در زمان نیاز در سیستم پیشنهادی تمرکز دارد و یک ارزیابی از سخت افزار و نرم افزار موجود و این که تا چه حد با سیستم پیشنهادی همخوانی دارند را فراهم می کند.

 

 

امکان سنجی زمان بندی(schedule feasibility)

در صورتی که زمان تکمیل پروژه بیش از حد طولانی شود،قبل از اینکه مفید باشد ممکن است دچار شکست شود.معمولا این به این معنی است که تخمین بزنیم که توسعه یک سیستم چقدر طول می کشد و آیا می توان آن را در یک بازه زمانی و با استفاده از برخی از روش ها مانند دوره بازگشت  (payback period)  تکمیل نمود.امکان سنجی  زمان بندی مقیاسی است برای این که زمان بندی یک پروژه تا چه حد منطقی است.با داشتن توان فنی موجود،آیا موعدهای پروژه منطقی هستند؟برخی از پروژه ها با موعدهای مشخص شروع می شوند و شما باید تعیین کنید که این موعدها آیا اجباری هستند یا تنها زمان های مطلوب می باشند.

 

مراحل امکان سنجی

اول) بررسی تقاضا، تعیین حوزه ی عملکرد یا محدوده ی پروژه، شناخت سیستم موجود، شناخت نیاز ها و مشکلات.

دوم) بررسی و تحلیل اهداف سیستم جدید. معمولاً بر اساس اولویت و تقدم اجرایی طبقه بندی می شوند. پس برای هر هدف افراد  و واحدهای ذینفع مشخص می گردند.

سوم) تعیین موجودیت های خارجی در ارتباط مستقیم با سیستم. در این مرحله باید دیاگرام متن که شاخص حوزه ی عملکرد سیستم است را مشخص کرد.

چهارم) تعیین عوامل محدودکننده ی اجرای پروژه. به عبارت دیگر میزان ریسک در موفقیت پروژه مشخص می شود.

پنجم) تعیین دقیق محدوده ی پروژه. نیازها را مشخص کرده و به تایید مشتری رساند.

ششم) ارانه راه حل.

هفتم) بررسی اقتصادی پروژه. هزینه های سخت افزاری، نرم افزاری، افراد، مکان و زمان.

 

گزارش امکان سنجی

در متن اين گزارش، بايد از جمله به موارد زير پرداخته شود:

• ·       امکانات بالقوه سازمان
• ·       ريسک‌ها، خطرات و احتمال آنها
• ·       اولويت‌ها در سازمان
• ·       محدوده کاربرد
• ·       جنبه‌هاى تجارى - اقتصادي
• ·       زمينه‌هاى رقابت
• ·       اهميت پروژه يا توليد براى سازمان
• ·       اقدامات اوليه لازم
• ·       طرح پيشنهادى براى اجراء
• ·       اقدامات لازم در طول مدت انجام کار
• ·       نيروى انسانى لازم
• ·       امکانات و تجهيزات لازم
• ·       دوره حيات پروژه يا توليد
• ·       طرح زمان‌بندى اجراء با توجه به اولويت‌ها
• ·       هزينه اجراء

 

در این گزارش هزینه های تخمینی - سخت- در قالب موردکاری مشخص می شوند.

گزارش امکان سنجی به عنوان منشور پروژه برای انجام مراحل بعدی مورداستفاده قرار می گیرد.

سرفصل های گزارش پروژه

    ·      مقدمه

    ·      خلاصه ای در مورد هیات مدیره و ساختار سازمانی کارفرما

    ·      متدولوژی و روش اتخاذ شده برای مطالعه ی سیستم

    ·      سیستم پیشنهادشده

    ·      راه حل های ارائه شده به کارفرما که پذیرفته نشده

    ·      راه حل های پذیرفته شده

    ·      بررسی اقتصادی شامل هزینه ها و سودآوری ها

    ·      برنامه ریزی پروژه

    ·      نتیجه گیری و پیشنهادات

    ·      ضمایم تکنیکی

 

  یافتن واقعیات

   .    شناخت اولیه ای از نیازها و مشکلات بدست می آوریم.

   .   در پروژه های بزرگ باید افرادی را به عنوان Domain Expert در کنار تیم مهندسی نرم افزار قرار داد تا اطلاعات به درستی گردآوری شود.

 

  روش های بدست آوردن اطلاعات

        ·       تهیه ی پرسشنامه

       ·       مصاحبه

       ·       مطالعه ی مستندات سیستم

       ·       مشاهده

 منبع: http://www.soroshsanat.blogfa.com

 

 

 

---