چكيده چيست؟ آنواع آن كدامند؟

 منبع: http://www.aryarc.com

 

چكيده نويسي و خويشاوند آن ، خلاصه نويسي ، به اندازه قصه گويي سابقه دارند (كليولند و كليولند، 1385: 128). تاريخ چكيده نويسي به ادوار باستاني باز مي­گردد يعني وقتي كه نوشتن روي الواح گلي آغاز گرديد. اسنادي در بين النهرين به زبان ميخي كه مطالبي شبيه چكيده همراه آنها بود. دركتابخانه بزرگ اسكندريه چكيده ها را به طومارهاي پاپيروس مي­چسباندند.استفاده از چكيده منحصر به دانشمندان نبوده ، بلكه بسياري از سلاطين ادوار گذشته يا خواندن نمي دانستند يا فرصت خواندن گزارش هاي رسمي را نداشتند و اين گزارشها توسط منشي پادشاه خوانده مي شد. سپس به خلاصه اي از آن تهيه و براي پادشاه فرستاده مي شد و يا اينكه به صورت شفاهي به وي گفته مي شد.

 

 

درقرن هفدهم اكادمي علوم فرانسه چكيده را از يك وسيله ارتباط اختصاصي به يك سيستم عمومي اشاعه اطلاعات تبديل شد و اولين نشريه ادواري چكيده در سال 1665 در پاريس با عنوان le Journal des scavans منتشر شد.

 

قرن بيستم با افزايش سريع تعداد مقالات و تخصصي شدن مطالب و نيز الكترونيكي شدن ذخيره و بازيابي اطلاعات چکيده و چکيد نويسي از اهميت خاصي برخوردار گرديد.

 

اکنون  سازمان هاي بزرگ چكيده نويسي و نمايه سازي با استفاده از رايانه در زمينه هاي مختلف علوم اقدام به انتشار چکيده نامه مي نمايند و از چکيده هاي معروف مي توان به اسامي ذيل اشاره کرد:

 

(chemiacal abstract , Biological abstract ,physics abstract.

 

در زمينه کتابداري و اطلاع رساني هم به دو چکيده نامه  ايزا ، ليزا مي توان اشاره کرد.

 

چكيد ه نويسي در ايران به شيوه نظام يافته ، براي اولين بار در مركز اسناد و مدارك علمي وابسته به موسسه تحقيقات و برنامه ريزي علمي و آموزشي معمول گرديد و نخستين مجله چكيده در ايران درسال 1348 در زمينه علوم و علوم اجتماعي توسط اين مركز منتشر شد.

 

اكنون مراكزي مانند مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران در زمينه هاي مختلف موضوعي در جهت تهيه چكيده از متون علمي فارسي و غير فارسي را به عهده دارد و همچنين كتابخانه مركزي دانشگاه تهران و كتابخانه مركزي دانشگاه تربيت مدرس نيز در اين زمينه فعاليت چشمگيري دارند.

 

چكيده انواع مدارك:

 

1-     چكيده مقالات علمي و پژوهشي.

 

2-     نقد و بررسي و كتابشناسي ها

 

3-      تك نگاشتها و خلاصه مذاكرات.

 

4-     پروانه نوآوري

 

5-      مقالات روزنامه ها و مطالب خبري

 

  تعاريف چكيده:

 

?    فشرده صحيح يك مطلب بدون هيچگونه تفسير اضافي.

 

?    خلاصه اي است؛ كه از آن نوشته تهيه مي شود شامل فشرده تمام مطالب مهم.

 

?   چكيده: عبارت است از شناخت محتوايي يك مقاله يا يك مطلب و معرفي اين محتوا با حداقل كلمات و عبارات ممكن (مساوات‏، 1356)

 

?  چكيده: خلاصه اي است دقيق و صحيح از يك نوشته كه ممكن است شامل فشرده تمام مطالب مهم يا فشرده قسمتهاي ويژه يا فهرستي از محتواي نوشته آن باشد ( راولي‏، 1374).

 

? طبق تعريف واژه نامه انجمن كتابداران آمريكا‏ ، چكيده ، خلاصه كوتاهي از كتاب‏، جزوه يا مقاله ، همراه با نكات اصلي آن است.

 

دايره المعارف كتابداري:

 

چكيده:  نكات عمده متن اصلي را چنان ارائه مي كند كه خواننده مي تواند براي مراجعه يا عدم مراجعه به اصل مقاله تصميم بگيرد. چكيده ، معمولا حاوي مطالبي است كه نويسنده مقاله بر آن ها تاكيد ورزيده است. و اصول بديهي در چكيده ظاهر نمي شود. بلكه يافته ها‏‏، استنباط ها‏، توصيه ها و يافته هاي مهم تجربي كه استنباط هاي مقاله بر پايه آن ها استوار بوده‏‏، و آنچه مربوط به روش گردآوري داده هاست در آن منعكس مي گردد (نشاط‏)

 

ويژگي هاي  چكيده خوب:

 

از نظر كليولند ( 1385) شامل موارد ذيل مي باشد:

 

1-     بايد بيان كند كه اثر در مورد چيست (موضوع).

 

2-     بايد اطلاعات غيرضروري و غير مفيد نداشته باشد.

 

3-     عاري از اشتباه نگارشي و محتوايي باشد.

 

4-     بايد خلاصه و قابل خواندن باشد.

 

اهداف و موارد استفاده چكيده:

 

1-     چكيده باعث صرفه جوئي در وقت مي شود.

 

2-      چكيده و افزايش آگاهي رساني و ابزار جستجوي گذشته نگر و جاري مي باشد

 

3-     چكيده و غلبه بر مانع زبان

 

4-     چكيده و سهولت انتخاب.

 

5-      ممانعت از انجام پژوهش هاي تكراري

 

6-      بهبود بازيابي اطلاعات

 

7-     مقابله با توليد مستمر و بيش از حد متون علمي

 

8-     كمك در تهيه و گردآوري ابزارهاي ديگر مانند نمايه نامه، كتابشناسي ها

 

چكيده نويسي:

 

چكيده نويسي‏، فرايند پردازش چكيده است و دربرگيرنده مراحل تهيه خلاصه اي گزيده وكوتاه از متن ( كتاب‏، مقاله، جزوه، گزارش، فيلم و سي دي) است كه شامل نكات اساسي آن باشد (نجيبي،1382).

 

چكيده نويس مي خواهد جايگزين كوچك شده اي براي سند درست نمايد كه اسكلت (چهارچوب اصلي) پيشينه را بيان كند.

 

مراحل چكيده نويسي:

 

1-     خواندن مدرك به درستي و با يك نگاه اجمالي

 

2-     مرحله دوم : يادداشت برداري از نكات مهم و اصلي مدرك

 

3-     تهيه پيش نويس خام چكيده از يادداشتهاي ثبت شده

 

4-     پيش نويس چكيده را براي نقطه گذاري، املاي كلمات ... (ويرايش)

 

5-     نوشتن چكيده نهائي و   مرتب كردن چكيده بر اساس عنوان، يا مولف يا كليدواژه     

 

چكيده ها با خلاصه كردن اصل محتواي پيشينه هاي دانش جايگزين و مكمل نمايه ها هستند. استفاده كنندگان بايد قادر باشند چكيده ها را پيدا كنند. خود چكيده ها مورد استفاده قرار گيرند، بايد نمايه شوند.

 

انواع چكيده :

 

? از لحاظ لحن: چكيده تمام نما، راهنما، تلفيقي.

 

? از لحاظ حجم: تلگرافي، عنواني، معمولي.

 

?  از لحاظ گرايش: عام، سوگرفته.

 

? از لحاظ تهيه كننده: مولف،  حرفه اي.

 

? از لحاظ شيوه تهيه: دستي، ماشيني ( حري، 1381).

 

? انواع ديگر: برهيخته، انتقادي،گفته راهنما،آماري، نكات برجسته، عنوان محتوي نما، گزارماني (گزاره ايي)، كدشده.

 

چكيده تمام نما ( informative Abstract ):

 

چكيده تمام نما ، هر قدر كه ممكن است كميت و كيفيت اطلاعات موجود در يك مدرك را ارائه مي نمايد. اين نوع چكيده در حقيقت هر دو وظيفه را انجام مي دهد. چكيده تمام نما هر دو هدف در ارزيابي مدرك، يعني قبول و رد آن را برآورده مي كند. در مواردي كه رئوس مطالب و يا اطلاعات سطحي از مدرك مورد نظر باشد ؛ بعنوان جانشين مدرك عمل  مي كند. يك چكيده تمام نما ، فشرده اي از بحث هاي اساسي و يافته هاي اصل مدرك را ارائه مي دهد.

 

به منظور انجام هر دو هدف، چكيده تمام نما طولاني تر از ساير چكيده ها است. نوعا گزارش هاي كوتاه و يا مقالات مجلات استحقاق چكيده هاي در حد 100 تا 250 كلمه را دارند؛ در حاليكه براي گزارش هاي مفصل و رساله ها ، چكيده هاي تا 500 كلمه مناسب تر است. در هر حال ! طول چكيده بايد متناسب با حجم اطلاعات مدرك باشد و بنابراين نمي توان طول معيني را براي چكيده تمام نما در نظر گرفت. براي توصيف متون تجربي و مداركي كه روي يك موضوع تمركز يافته اند؛ نوشتن چكيده هاي تمام نما مطلوبتر از چكيده راهنما است؛ اما تهيه آن ها، گرانتر و با صرف وقت بيشتري همراه است (شفيع پور،1386: 98 ).

 

چكيده راهنما  ( Indicative Abstract ):

 

   چكيده راهنما، بيشتر براي نشان دادن مقالات بحث و بررسي، كتابها و در بعضي شرايط، خلاصه مذاكرات كنفرانس­ها، گزارش­هاي بدون نتايج، مقاله نامه ها و كتابشناسيها، بكار مي رود. يك چكيده راهنما، صرفا بر محتواي مقاله دلالت دارد و شامل مطالبي كلي درباره يك مدرك است. در چكيده راهنما كوشش نمي شود كه يك گزارش واقعي از محتواي مقاله آنچنانكه در چكيده تمام نما مطرح است ارائه گردد. در چكيده راهنما، عبارات " بحث شده است " يا " بررسي شده است " فراوان به چشم مي خورد، به اين دليل كه هنوز نتيجه بحث و بررسي بدست نيامده است. از آنجايي كه شيوه كار در چكيده راهنما ، سطحي تر از چكيده تمام نما است؛ چكيده راهنما را مي توان سريعتر نوست و براي تهيه آن، نياز كمتري به متخصص موضوعي است و به همين لحاظ اقتصادي تر است (شفيع پور، 1386: 99).

 

 

 

   درباره تفاوت اين دو مي توان  گفت كه چكيده راهنما‏، صرفا آنچه را كه سند درباره آن است‏، توصيف مي كند‎‎‎، در حالي كه تمام نما، خلاصه اي از محتواي سند است كه از جمله نتايج آن را منعكس مي سازد. چكيده راهنما ، ممكن است حاوي اطلاعاتي درباره هدف‏، دامنه، يا روش شناسي باشد، اما شامل نتايج و پيشنهادها نيست . در عين آن كه حاوي اطلاعاتي مرتبط به هدف ‏، دامنه ، و روش هاست، شامل نتايج يا پيشنهادها نيز مي شود. چكيده تمام نماي خوب‏ ، جانشيني مناسب براي متن اصلي است . چكيده تلفيقي‏، به گونه اي تهيه مي شود كه بخشي به صورت تمام نما و بخشي به صورت راهنماست. ممكن است سياستگذاري بر تهيه چكيده تمام نما براي مدارك باشد‎‎، اما ماهيت برخي بخش هاي متن همانند جداول و نمودارها، به گونه اي است كه امكان چكيده كردنشان وجود ندارد. بنابراين، بخشي را كه به متن مي پردازد‏، به صورت تمام نما و بخشي را كه به اين گونه موارد اشاره مي كند، به صورت راهنما تهيه مي كنند (نشاط‏،1383: 724).

 

با توجه به موارد بيان شده  و از آنجا که تهيه چکيده تمام نما هم پرهزينه و هم وقت گير مي باشد، لذا چکيده تهيه شده براي بيشتر منابع به ويژه مقلات مجلات عملي از نوع چکيده  راهنما و يا تلفيقي است.

 

چكيده تمام نما ­­_ راهنما (indicative- informative AbstracI): compound

 

      حري، چكيده تلفيقي را چكيده اي مي داند كه تركيبي از چكيده تمام  و راهنما است.قسمت هاي از اين چكيده ، به سبك چكيده تمام نما و  بخش هاي از مدرك (جدول ، نمودار، فرمول) كه از اهميت كمتري برخوردار  است، مانند چكيده راهنما تهيه مي­گردد و استفاده از آن زماني است كه بتوان با آن، حداكثر اطلاعات را در حداقل حجم (طول ) انتقال داد.

 

چکيده تلگرافي (Telegraphic – Style Abstract )

 

چكيده اي است بسيار فشرده، كوتاه و با حداقل عناصر جمله اي که براي  تهيه آن ، اول بايد چکيده اي راهنما يا تمام نما  تهيه مي گردد  و سپس کلمه هاي دستوري مانند حروف اضافه، اسم هاي اشاره و ... حذف مي شود.

 

تعداد کلمات اين چکيده از 75 تا 125 کلمه است. و هزينه تهيه آن از چکيده هاي نوع ديگر بيشتر است.

 

منظور اصلي از نوشتن اين چکيده، مناسب بودن آن براي کاربرد در رايانه و دادن و گرفتن اطلاعات از آنهاست. و  همچنين براي تهيه فهرست بسيار مناسبند .

 

چکيده عنواني ( Titular Abstract )

 

چكيده عنواني، عمدتا شكل عبارتي دارد و گاه حتي جانشين عنوان مي شود و اين عنوان بيشتر مبين موضوع نوشته است تا مطالب مندرج  و در اصل اين چکيده همان عنواني است ؛ که نويسنده به نوشته خود مي دهد.

 

اين چکيده در مواردي سودمند است ؛ که عنوان اصلي ، براي نشان دادن محتواي نوشته کافي باشد.

 

اين چکيده نيز چکيده واقعي شمرده نمي شود.

 

چكيده معمولي:

 

   چكيده اي است كه تابع سياست سازمان توليدكننده (پايگاه اطلاعاتي، مجله، سازمان و غيره ) است.

 

هيچ استاندارد از قبل تعيين شده اي براي حجم وجود ندارد، حجم تابع قراردادهايي است كه در سازمان ها بر اساس سياست ها و اهداف صورت مي گيرد.

 

چكيده عام (General ) :

 

چكيده عام عبارت است: چكيده اي كه سيماي تمام عيار متن اصلي با تمام برجستگي ها و افتادگي هاست  (حري) . در اين چكيده ، تمركز موضوع چكيده دقيقا تابع محوريت اصلي است. يعني اگر بخشي در متن اصلي برجسته است  بايد در چكيده هم منعكس شود.

 

-   ( (Slanted Abstract

 

اين نوع چكيده، محوريت را با توجه به مخاطب تغيير مي دهد ( حري)  وچکيده اي است که شامل قسمتي از مطالب نوشته (مدرک) که در زمينه خاص است مي باشد.

 

اين چکيده، ممکن است تمام نما ، راهنما يا انتقادي و يا از انواع ... بوده و  اغلب به صورت چکيده نامه هاي اختصاصي تهيه مي شوند.

 

مثال: مقاله آسيب شناسي تومور لثه که براي  دو کتابخانه مجزا ، که يکي در زمينه دانپزشکي است و ديگري در زمينه آسيب شناسي است تهيه مي شود، بطوريکه براي کتابخانه دانپزشکي چکيده تهيه شده بر اساس بررسي لثه از لحاظ دندانپزشکي است  ولي چکيده اي که براي کتابخانه آسيب شناسي تهيه شده بر اساس بررسي لثه از   لحاظ آسيب شناسي  است.

 

چکيده مولف ( (Author Abstract

 

چکيده مولف توسط نويسنده مدرک که بر موضوع احاطه دارد تهيه و با اصل مدرک چاپ مي شود.

 

شکل ساده تر مطلب است و تغيير و اصلاح آن براي موسسات خدمات چکيده نويسي راحت تر است.

 

اين چکيده تنها به عنوان درآمدي بر اصل مطلب مي باشد. و بايد بطور کامل کنترل و ويرايش شود.

 

اين چکيده غالبا شامل قانون حق مولف بوده و اغلب در جهت علايق استفاده کنندگان سازمان هاي چکيده نويسي ، تهيه  نمي شود.

 

چکيده ماشيني (Abstract – Auto )

 

اين چکيده  بر اساس الگوريتم طراحي شده و  به کمک رايانه و بر اساس روش هاي آماري و بسامد کلمات تهيه مي­گردد.  بطوريکه بسامد (frequency  ) کلمات در جمله ها مشخص شده و با توجه به تعداد وقوع کلمات، جمله ها نمره بندي شود و در نهايت جمله هاي که داراي نمره بيشتري هستند انتخاب مي شوند که خود باعث بوجود آمدن مجموعه اي از جمله هاي ويژه اي است که در يک نوشته عينا وجود دارد.

 

چكيده برهيخته: ( ( Extracted Abstract

 

چكيده اي كه از اصل اثر بدون دخل و تصرف در انشاي آن برگرفته شده باشد (سلطاني ،1379).  اين چكيده با نام استخراجي نيز شناخته مي شود.

 

چكيده انتقادي ( : (critical Abstractd

 

يک چکيده انتقادي خوب هم محتواي مدارک را توصيف و هم ارزيابي مي کند. بر عمق و دامنه کار، تفسير تجارب حاصله ، روش شناسي، معرفي گرايش هاي مطلب تاکيد دارد و  نقاط ضعف مدرک را بدون در نظر گرفتن علايق چکيده نويس مشخص مي کند. در تهيه اين چکيده نه فقط نياز به چکيده نويس ماهر، بلکه مستلزم احاطه کامل بر موضوع  است.

 

گفته راهنما ( Indicative Statement )

 

در مجله هاي چکيده خيلي فني که شامل چکيده هاي تمام نماي مفصلي هستند قبل از اين چکيده هاي تمام نما مي آيد و در چند کلمه ، جهت آشنائي خواننده با محتواي چکيده تمام نما ارائه مي شود. و براي  تهيه آن، احتياجي به خواندن اصل نوشته نيست . و چون از روي چکيده تمام نما تهيه مي شود،  بدين جهت هزينه تهيه آن کمتر است.

 

چکيده آماري (Statistical Abstract   )

 

چکيده آماري ، جدولي و عددي، وسيله اي هستند براي خلاصه کردن داده هاي عددي ،  و ابزار موثري  براي انتقال انواع معين داده هاي اقتصادي ، اجتماعي و بازرگاني مي باشند .

 

چکيده نکات برجسته ( Highlight Abstract ) (رئوس مطالب)

 

به منظور جلب توجه خواننده به يک مقاله و برانگيختن اشتياق او براي خواندن مطلب تهيه مي شوند و  تصوير کاملي از مقاله ارائه نمي دهد. در اصل اين نوع چکيده جرقه اي براي برانگيختن حس کنجکاوي و تشويق خواننده  به مطالعه اصل مدرک يا نوشته مي باشند.

 

همچنين اين چکيده نمي تواند مستقل از مقاله بيايد و چکيده واقعي شمرده نمي شود.

 

عنوان محتوي نما ( Notation of content Title )

 

اگر عنوان نوشته، به اندازه کافي نشان دهنده مطالب مندرج در نوشته نباشد. عنوان کاملتري براي آن مي نويسند که شامل تمام يا اغلب لغت هاي فهرست آن نوشته باشد و  بيانگر محتواي نوشته باشد.

 

از اين چکيده هم به تنهايي و هم همراه با چکيده هاي کاملتر استفاده مي شود و همچنين استفاده از  اين چکيده  باعث سهولت کار فهرست نويسان  است.

 

چکيده گزاره ايي ( Annotated Abstract )

 

از چند کلمه يا يک جمله تشکيل شده و کوتاه ترين نوع چکيده است و تفاوت چنداني با عنوان محتوي نما ندارد به جز اينکه، نمي توان به جاي عنوان نوشته به کار برد.

 

سبک نگارش اين چکيده ، شبيه چکيده راهنما، ولي خيلي کوتاهتر از آن است.

 

چکيده کد شده (  Encoded Abstract )

 

چکيده اي است  به زبان طبيعي که بوسيله يکي از تدابير مرسوم نيز کدگذاري شده است.

 

با کدگذاري ،خواندن و مرور آن از طريق داده آمايي هاي الکترونيکي ميسر مي شود.

 

آماري از کاربرد انواع چکيده ها:

 

چکيده تمام نما 20 درصد.

 

چکيده راهنما     50 درصد.

 

چکيده مرکب از چکيده راهنما و تمام نما 25 درصد.

 

انواع ديگر 5 درصد.

 

استانداردهاي معروف در حوزه چكيده نويسي:

 

Iso214 -1976 , Documentation – Abstract for publication and Documentation

 

اين استاندارد مربوط به سازمان بين المللي ايزو براي تهيه چکيده انواع منابع اطلاعاتي (از جمله مقالات مجلات عملي) است و در سال 1976 منتشر شده است . در اين پژوهش چکيده هاي مورد بررسي در دو مقوله محتواي چکيده  ( شامل هدف، روش شناسي، يافته ها و نتايج، و اطلاعات ثانوي) و نحوه ارائه و سبک چکيده شامل ( شامل آوردن چکيده در صفحه اول در ميان اطلاعات عنوان و نويسنده با متن ، آوردن اطلاعات کتابشناختي مقاله در صفحه چکيده، حفظ اطلاعات اصلي مقاله در چکيده ، کمتر از 250 کلمه بودن چکيده ، شروع چکيده با جمله اي مبين موضوع اصلي مقاله، ذکر ضماير چکيده در قالب سوم شخص ، پرهيز از کاربرد اختصارات علائم و سرواژه ها، وجود کليدواژه، برگفته شدن کليدواژه ها از متن و استفاده از افعال غيرمجهول در قسمت هاي آگاه­گر چکيده ) با استاندارد مذکور مقايسه مي شوند.

 

2-  استاندارد ايزو 5122  (ISO 5122):

 

اين استاندارد در سال 1979 به دو زبان انگليسي و فرانسه تدوين شد ، و قواعدي براي ارائه يك كاربرگه چكيده در يك نشريه يا انتشارات اداوري ديگر تعيين مي كند. چنين كاربرگه هاي چكيده، توصيف دقيقي از هر مقاله فراهم مي كند و موارد ضروري براي كار چكيده نويسي را ارائه مي دهد. اين استاندارد اطلاعاتي در زمينه متن، ظاهر فيزيكي و زبان هاي كاربرگه يك چكيده ارائه مي دهد، همچنين يك نمونه از هر كار برگه چكيده را به زبان انگليسي نشان مي دهد.

 

3- استاندارد انسي / نيزو زد 14/39 ( ANSI/NISO Z39.14 )

 

اين استاندارد در سال 1997 تدوين شد و با توصيف اجزاء چكيده، شكل ها و سبك هاي مناسب در تهيه چكيده هاي سودمند به نويسندگان و ويراستاران كمك مي كند. اين استاندارد داراي مثال هاي بسياري است و علاوه بر ارائه آموزش ها ، نحوه كار با موارد خاص را نيز نشان مي دهد

 

دستور العمل هاي گروه ونکوور[1]: بخش مربوط به تهيه چکيده و کليدواژه از مجموعه دستوالعمل هاي کميته بين المللي ويراستاران مجلات پزشكي براي تدوين دست نوشته مقالات در مجلات ، منتشر شده در 1997 (ويراست پنجم) است.

 

  دستور العمل هاي  اين گروه  براي تهيه چکيده از لحاظ تعداد کلمات ، ذکر هدف يا اهداف، بيان روش يا روش هاي انتخاب آزمودني ها، ارائه روش تحقيق و رهيافت هاي مشاهده و تحليل داده ها ، وجود يافته ها، ذکر نتايج، پرهيز از کاربرد اختصارات، وجود کليدواژه، محدوده و تعداد کليدواژه ها و برگرفته شدن کليدواژه ها از سرعنوان هاي موضوعي ،  تعريف شده

 

روش­هاي ارزيابي چكيده­ها:

 

1-     ديدگاه ادموندسون (1961) :

 

قضاوت حدسي و نظري ، مقايسه با يك چكيده مطلوب،  تعيين اينكه سوال هاي آزمايشي درباره يك مدرك تا چه حد مي توانند از طريق چكيده پاسخ گفته شوند‏‎‏، قابليت بازيابي مدرك از طريق چكيده.

 

2-    ديدگاه پانيه (1962): تحقيقات پانيه، سه روش مختلف براي ارزيابي را در بردارد:

 

1-     همگوني: متخصصين موضوعي از اين روش براي مقايسه چكيده ها بر اساس شباهت در مقدار اطلاعات ارائه شده ، استفاده مي كنند.

 

2-     مقدار تقليلي كه در متن حاصل مي شود.

 

3-     كاربرد: دانشجويان در زمينه مقالات تخصصي خود، به سوال هاي فني پاسخ گفتند. پاسخ هاي دو گروه از دانشجويان با يكديگر مقايسه شد.

 

   3- ديدگاه بوركو و برنير (1975) : جامع ترين فهرست از معيارهاي موجود مي باشد كه شامل:

 

كيفيتي در حد جهاني (قضاوت فردي)، توجه به استانداردهاي بين­المللي يا ساير استانداردهاي مورد قبول، شمول اطلاعات با اهميت و حذف اطلاعات بي اهميت، نداشتن خطا، همگوني سبك و خوانايي، پيش بيني پذيري ربط ( مرتبط بودن) ، قابليت انجام وظيفه به عنوان جايگزيني براي مدرك اصلي (چكيده هاي تمام نما)،  شايستگي انجام وظيفه به عنوان يك منبع از اصطلاحات نمايه اي.

 

 

---